Mardin'de Revaklı çarşıda küçük bir dükkan. Dededen babaya,babadan oğula miras kalmış. Tacettin Toparlı, çekiç sesleri arasında büyümüş, babasından el sanatlarını, bakırcılığı öğrenmiş. Ve yıllar farklı bir duyguya sürüklemiş Tacettin Toparlıyı. Şahmaran'ın hikayesini dinleyince bir anda Şahmaran ustası olmuş Revaklı çarşıda. Kimi zaman cama çizmiş, kimi zaman tahtaya işlemiş. Hızını alamamış bakır tepsilere dökmüş içindeki Şahmaran'ı.
Tacettin usta Şahmaran figürlerini 35 yıl önce yapmaya başlamış. Koca çarşıda iki Şahmaran ustası varmış. Şahmaranın hikayesini dinleyen, o hikayeye gönül veren. Biri Tacettin Toparlı diğeri ise Hasan Özcan.
Tacettin Toparlı'dan Şahmaran'ın hikayesini dinliyoruz. Oldukça ilginç.Ama hikayeden önce Tacettin, Mardin turizminden duyduğu endişeyi dile getiriyor.Turlar ucuz ve kokartsız rehber tercih edince,tarihi çarşılardan ziyade boş sokaklar gezdiriliyor turistlere.
ON BİN TURİSTTEN YÜZ KİŞİ ÇARŞIYA GETİRİLMİYOR
Son zamanlarda bir turizm patlaması yaşandı diyor Toparlı. Ama çarşıyı gezenlerin sayısı yüz bile değilmiş. Tarihi çarşı esnafı geçimlerini kıt kanaat sağlıyorlarmış.
Tacettin usta ile sohbet ederken, karamsarlaştığını gözlemliyorum. Gözlerindeki parıltı kayboluyor,umutlarını yaşamın gerisinde bırakıyor gibi görüntü sergiliyor. Ama Şahmaran sözü açıldı mı gözleri parlıyor, bir başka dünyaya gidiyor bir anda. Mezopotamya'da yaşanan bu masalımsı anı yaşamış gibi anlatıyor.
Dükkanında ufak bir sehpa üzerinde cama Şahmaran figürünü çizerken başlıyor hikayeyi anlatmaya. Bazen elindeki kalem sabitleşiyor, bazen uzattığı sakalını avucuna alarak geçmişten geleceğe bir hikayeyi taşımanın heyecanını yaşıyor.
Rivayet odur ki ile başlıyor anlatmaya. Mezopotamya'da 3 arkadaş odun keserek geçimlerini sağlıyormuş. Bir gün yine üç kafadar ormanın derinliklerinde kuru odun arayışına girer. Tam odunu buldukları bir anda, gök gürler, kara bulutlar taşıdıkları buharı oluk şeklinde yağmur olarak ormana salar. Ağaçların arasında bir mağara kapısı gören 3 arkadaş, mağaraya sığınır. Yağmur, yağar da yağar. Gençlerden biri sinirlenir şiddetli bir pas savurur mağaranın tabanına. Ayağı bir kapağa takılır. Ve hazine buldum heyecanı ile kapağı kaldırmaya çalışır. Beceremez tek başına. Arkadaşlarına haber verir. Üç arkadaş bir olur kapağı kaldırır. Berrak bir sıvı karşılarına çıkar. Tadına bakarlar balmış kuyudaki sıvı. Evlerine dönerler kap kacak ne varsa alır gelirler. Balı kaplara doldurup istif ederler mağaranın içine. Kuyu derinleşir ve bir arkadaşlarını kuyuya sarkıtırlar. Kova kova bal doldurup arkadaşlarına verir. Kuyu derinleşir bal biter. Genç arkadaşlarının kendisini yukarı çekmelerini beklediği bir anda, kuyunun başındaki iki arkadaş 'balı bölüşmeyelim' düşüncesi ile kuyunun kapağını kapatır. Arkadaşlarının ihanetine uğrayan genç kuyunun dibinde çaresiz ölümü bekler. Bu esnada bir kıpırtı duyar ve bir ışık hüzmesi görür kuyunun kenarında. Elleriyle eşeler toprağı. Karşısına başka bir dünya çıkar, farklı bir boyutta bulur kendini. Etrafta; yılanlar, çiyanlar, akrepler,ejderhalar kol geziyor. Her taraf yeşillik, meyve ağaçları ile donanımlı. Bu güzel yeşilliğin ve doğa harikasının orta yerinde koca bir taht. Genç günün yorgunluğu, karşılaştığı manzaranın heybeti ile tahtın üzerine atar kendini dalar uykuya. Uyandığında kalkmak ister ama onu sarmalayan bir Şahmaran görür. İlk bakışta genç ve Şahmaran birbirlerine aşık olurlar.'
Tacettin Toparlı bir anda duraklıyor, Mezopotamya'nın büyülü kızı Şahmaran dönemine gidip gelmiş gibi derin bir nefes alıyor ve hikayesine devam ediyor.
'Masal bu ya! Genç aradan geçen zaman içinde ailesini, arkadaşlarını, doğduğu ortamı özlüyor. Şahmaran daha önce de ihanete uğramış. Gencin geri dönüş isteklerine olumlu bakmıyor. Genç günden güne üzüntüden zayıflıyor, Şahmaran sevdiği gencin bu durumuna dayanamıyor. Geri dönüş ve ihanet etmeme sözü alıp, gence yükte hafif pahada ağır bir heybe doldurup genci kuyunun başına bırakıyor. Genç mutludur, büyüdüğü topraklara, ailesine kavuşuyor. Bu arada ülkenin hükümdarı amansız bir hastalığa yakalanmıştır. Hekimler hükümdarın Şahmaran'ın etini yemesi durumunda iyileşeceğine kanaat getiriyor. Her tarafa haber salınıyor, her kim ki Şahmaran'ın yerini söyler ise istediği kadar altın ile ödüllendirilecektir. Şahmaran'ın sevgilisi genç yeteri kadar altını var zaten, duyuruyu önemsemez. Hükümdarın hastalığı gittikçe artar, durumu ağırlaşır. Son çare bir ferman çıkarılır, kim Şahmaran'ın yerini bulursa hükümdarın dünyalar güzeli kızı ile evlenecek aynı zamanda vezir olacak. Şahmaran'ın sevgilisi genç, hükümdarın kızını görür görmez aşık olur ve Şahmaran'ın bulunduğu kuyuyu gösterir. Şahmaran'ın sonu acı olur.Şahmaran'ın son sözü insanoğlu çıkarı için her şeyi yapar' olur.'
Tacettin Toparlı cama çizdiği Şahmaran figürüne biraz daha dikkatli bakar, elindeki kalemi daha itinalı cam çerçeveye dokundurur. Bir ihanetin hikayesine son noktayı koyar gibi duygulanır.
35 yıldır aynı duygu ile Şahmaran figürleri çizdiğini söylüyor Toparlı. Hikayede asıl olan vurguyu ise şu cümlelerle anlatıyor Tacettin Topralı 'İHANET ETMEYİ UNUTMAK, İHANET ETMEMEYİ ÖĞRETMEKTİR, ŞAHMARAN DÜNYASI'
Böyle bir yaşam felsefesini, yani Şahmaran'ı cam üzerine, ahşaba, bakıra işlemek, para kesesine dokumak,telkari gümüş ustaları tarafından güzel gelinlerin gerdanlarında hayat bulmasını sağlamak ne kadar anlamlı bir meziyettir?
Sizce de öyle değil mi.
Mardin'e yolu düşenler, Revvaklı çarşıda Tacettin Toparlı veya Hasan Özcan' a mutlaka uğramalı, Mezopotamya tılsımlarını taşıyan, ihaneti unutturan Şahmaran hikayesini dinlemeli ve ufak bir Şahmaran alıp evlerinin bir köşesine asmalıdır
O Şahmaran'a her baktıklarında ihanetin yaratacağı vicdan azabını, ihanet etmemenin vereceği huzuru yüreklerinde hissedeceklerdir.
Mezopotamya'nın bir başka tılsımlı, büyülü hikaye veya masalında buluşmak üzere.
Teşekkürler Tacettin usta.
Şahmaran'ın hep olsun.
Her Mardinlinin bir Şahmaran'ı olduğu gibi..