USD 0,0000
EUR 0,0000
USD/EUR 0,00
ALTIN 000,00
BİST 0.000

MARDİN BERBERLERİ (HILLÉK/YIHLÍK)

01-11-2020

Salgın hastalıktan dolayı evden çıkamadığımız bu günlerde en büyük ihtiyaç duyduğumuz mesleklerden biri de berberler olduğunu anladık.

Saçını traş eden etmeyen, sakal traşı olan, olmayan; mutlaka ayda bir veya iki ayda bir berbere uğrar traşını olurdu. Fakat yasaklar nedeniyle berbere gidilemiyor. Gidemediğimiz zaman da bu ihtiyacımızın ne kadar önemli ve hayatımızın bir gerçeğini olduğunu yaşayarak öğrenmekteyiz.

Her insanın sürekli traşını yaptırdığı bir berberi vardır. Koltuğa oturduğunda kendini emin ellere teslim etmenin verdiği güvenle o andan itibaren berberimizin bize söylediği veya verdiği talimatla hareketlerimizi tanzim etmeye başlarız. Eğiliriz, sandalyeye biraz daha gömülürüz, başımızı yana, sağa sola yatırmak gibi.

Normal şartlarda kimsenin bize vermediği talimatları burada berberimizden almakta ve yerine getirmekteyiz.

Tabi her berberin kendi nevi şahsına münhasır özellikleri vardır. Kimi günlük haberleri olduğu gibi size aktarır, kimi memleket ile ilgili olayları kulağınıza fısıldar, kimi de sadece işini yapar. Ama herhalukarda berber koltuğuna oturduktan sonra sizin berberden bir beklentiniz ortaya çıkar; sizi traş etmesi ve bazı şeyleri size anlatmasını.

Berber dükkanına her gün farklı toplum kesiminden onlarca insan geldiği için mutlaka o günün meseleleri ve olayları ile ilgili bir şeylerin anlatıldığı mekanlara dönüşür. Bu sebeple her bir berbere gidişimiz yeni meseleleri de öğreneceğimizin manasına gelmektedir.

Tarihi Mardin berber dükkanlarında tıraşla beraber diş çekme, kulak yıkama gibi hizmetlerde yapılırdı. Özellikle diş çektirmek isteyen hastalar, yakın köylerden sabah erkenden gelip berber dükkanında sıra beklerlerdi.

Salon düğünlerinin olmadığı dönemlerde, düğün evlerde yapılır ve damatlara da traş evde yapılırdı. Berber beraberinde getirdiği saç sakal traş takımıyla damadı traş ederdi. Fakat bu traş bazen 2 saati bulurdu. Çünkü her bir makas kesimi sonrası damat yakınları, damadın oturduğu sandalyeyi kaptıkları gibi havaya uçurur ve çalan müzik eşliğinde oynatır ve böylece traşı yapılırdı. Tabi damadın traşı sırasında üzerine örtülen örtüye takılan paralar, berberin traş parası olurdu. Çalan müzik, oynan oyun ne kadar canlı ve şevkli olursa, berberde ona göre traş yapımını ağırdan alır bahşişin artmasını sağlardı.

Bu mesleği Mardinde icra eden kimler yoktu ki. Bazıları rahmetli oldu göçtü, bazıları mesleği gençlere devretti.

Imhammet İl Naylon (Mehmet Atatekin), Hacı Abde, Hacı Sadi(Ümdu), Bedii Altınöz, Halil Muratoğlu ve daha niceleri.

Berberlerin kendilerine göre tabi ki uyguladıkları metodları vardı.

Zengin ya da yağlı müşteri diye tabir edilen müşteri traş olmak için berber dükkanına geldiği zaman orada orta halli müşteri varsa ve varlıklı (yağlı) müşterinin traş ücretini ödemek istediğinde, berberler buna itiraz eder ve orta gelirli müşteriye;

-“Kardeşim onlar ücretlerini peşin ödemişler senin vermene gerek yok” diye orta gelirli müşteriyi kapı dışarı etmeye çalışırlardı. Tabi ki bunun sebebi orta gelirli müşteriden düşük traş ücreti almak istememeleriydi. Çünkü varlıklı müşteriden daha iyi ücret alacaklarını tahmin ederlerdi.

Tabi daha önceleri yaz, kış her berber dükkanının önünde su testisi konulur ve üstüne tas veya içine bir tutamağı olan bardak bırakılırdı. Müşteri, berberler veya ordan geçen vatandaş bu testiden su içerdi.

İmhemmet il naylon’un dükkanı da kaya pasajının altında 1. Caddedeydi. Dükkanın önünde sürekli su testisi bulunurdu.

Bir gün askeri araçtan jandarma komutanı ve eşi inip İmhemmet İl naylon’un dükkana doğru gelirler. Dışarda duran su testisini işaret ederek,

-“Usta bu soğuk havada su testisinin dışarda ne işi var diye komutan ve eşi merakla sorarlar.

İmhemmet il naylon;

-“Sayın komutanım buradan geçen akşamcılar olduğu için boğazları kuramasın diye su testisini dışarda bırakıyoruz ki boğazlarını ıslatsınlar” diye espirili cevap verir. Tabi Komutanla eşi meselenin bu espiri yönünü anlayarak teşekkür edip gülümseyerek ordan ayrılırlar.

Yine Rahmetli Hacı Sadi Ümdu yanında çalışan Kemal Ölçenoğlu ile birlikte uzun yıllar kaptan şoförlerin berberliğini yaptı.

Halil Muratoğlu’da Tuğmaner cami altında uzun yıllar Mardinlilerin berberliğini yaptı.

Tabi erkeklerin berberi olurda bayanların berberleri olmaz mıydı?

Mardinde 1970’lerden sonra Muazzez Aysan hemşerimiz eski adliye binasının yanındaki iş yerinde bayan berberliği ile Mardinli bayanlara hizmet vermeye başladı. Daha sonra Küçük Ahmet lakabıyla Ahmet bey ve Günay Halat hemşerilerimiz bayan kuaförlüğü ile geniş bir müşteri çevresine hizmet ettiler.

Bayan kuaförleri hafta sonları mesailerini daha çok düğünü yapılacak gelin adaylarına harcarlardı. Bu sebeple çoğu vakit hafta sonu normal müşteriye zaman ayıramazlardı.

Bayan kuaförlerin revaç bulduğu zamanda; “öndüle” (kıvırcık) saç modeli bayağı ilgi görüyordu. Öndüle saç yaptırmak o dönem bayanlar için bir sınıf atlamanın göstergesiydi. Daha sonra “tefrize” (düz saç kesimi) ile bu değişim devam etti. Ama en meşhur ve bayanlar arasında kabul gören saç modeli “röfle” (mec diye tabir edilen saçlara sarı renk veren model) idi. Saçlara röfle (mec) yaptırmak; bir sınıf atlama, farklılaşmanın belirtisiydi.

Tabi Mardinli hemşerilerimiz espiri yapmak ve birisine tatlı rekabet çerçevesinde laf sokuşturmak istedikleri zaman “hâlâk rasu” (mealen ona komplo kurdu, işini bozdu) derlerdi.

Mardin 1. Noterliği 26/Şubat/1999 onay tarihli berberler odası kayıt defterine göre; 27/09/1954 yılından itibaren “Mardinli Berberler” kayıt altına alınmaya ve teşkilatlanmaya başlamışlardır.

Bu mesleği icra edenler;

-Mehmet Atatekin (Rahmetli-Imhemmet il naylon)

-Ahmet Atatekin (Rahmetli)

-Halil Muratoğlu (2. Cadde Mardin)

-Şeyhmus Batuşi (Cumhuriyet Meydanı/Rahmetli)

-Ahmet Çabuk (Diyarbakir kapı Mah/Rahmetli)

-Bedii Altınöz (Rahmetli)

-Hacı Sadi Ümdu (1. Cadde Rahmetli)

-İsmail Ayanoğlu (Beytil Paşavat-Bab-ı Sur/Savurkap Mah.)

-Hacı Necat

-Hac Abde (A.Rahman Yücesoy/Üçyol-Rahmetli )

-Hacı Ahmet Bulçak

-Hıdır Müjdeci (Medrese Mahallesi 1319 doğumlu)

-Abdülrezzak Elbir (1300 doğumlu)

-Muhittin Yılbaşı

-Şakir Erkmen (1395 doğumlu)

-Abdulkadir Alptekin (Medrese Mahallesi)

-Hamdi Yılbaşı (Medrese Mahallesi)

-Sabri Özsüer (Şehidiye mahallesi Beytil Akrok)

-Necat Müjdeci (Şehidiye mahallesi)

-Tahir Temiz

-Şehmuz Gökçe

-Ali Dinçer (Beyt Çılız)

-İsmail Daya (1326 doğumlu)

-Nezir Birgül

-Sadi Ümit (1. Cadde Savurkapı Mahallesi)

-Ahmet Tülay (1. Cadde Mardin)

-Hüseyin Elalmış (2. cadde)

-Halil Uran (1. Cadde)

-Abdülmecid Yücesoy (1 cadde Beyt Hac Kasımefendi)

-Mehmet Tatlıdede (Beytil Gazada)

-Saadettin Ersöz (Beytil Sadiye)

-Cemil Mideci

-Hıdır Elalmış

-Tevfik Özeroğlu

-Beşir Dinçer (Beyt Çılız)

-Hamit Çomaktekin (Beyt Hediyo)

-Hasan Bektaş (Beytil Bekdeş)

-Nezir Sekizkardeş (Beyt-il Kase)

-Musa Erbek

-Mehmet Çepialp

-Tahir Burçak

-Sabri Ötürü (1. Cadde Mardin)

-Beşir Çetin (1.Cadde Mardin)

-Nuri Umut (Şar mahallesi)

-Abdurrahman Yücesoy (Beyt Hac Kasımefendi)

-Abdurrahman Efeoğlu (Beyt Acem İsmail)

-Hıdır Ütülü

-Mehmet Çalkan (2003’te terk)

-Abdülmecid Ağış

-Burhan Özünal

-Selim Tüfekçi

-Zeki Çalkan (1. Cad Mardin)

-Şehmuz Alatekin (1. Cadde)

-Muazzez Aysan (Ceraytaç) bayan kuaför

-Yavuz Dinçel (2. cadde)

-Ferhat Kılıç

-Edibe Cihan (1928 doğumlu Bayan kuaför)

-Şehmuz Fener

-Senih’a Göz (1339 doğumlu bayan kuaför)

-Nafiye Servise (1928 doğumlu buna bayan kuaförü )

-Sıraç Yurdakul (Beyt Gerdeno)

-Mehmet Parlakoğlu

-Ahmet Kırmızı

-Münir Oyman (1. cadde 2011 terk )

-Nejat Bilgici (1.cadde 2012 terk)

-Şerif Azap (2.cadde 2002 terk)

-Mehmet Elalmış (2.cadde 2009 vefat etmiş )

-Bedi Çarka (2. cadde Terk)

-İbrahim Işıkhan

-Cemalettin Ersöz

-Remzi Cengizler (1.cadde)

-Münevver Teker (bayan kuaför 1.cadde)

-Ahmet Aykaç (1. cadde 1995’te terk)

-Selahattin Çelen (1. cadde)

-Mehmet Önelge (1983 terk)

-Birgül Aykaç (iş bankası yanı birinci cadde bayan kuaför)

-Mustafa Sekendiz (2. cadde Nalburcular Çarşısı)

-Hasan Gülışık (2002 terk)

-Mehmet Sıraç Kantaş (Savurkapı mahallesi)

-Murtaza Kantaş (Yenişehir)

-Faruk Kantaş (Yenişehir)

-Şehmuz Kantaş (1. cadde)

-Yunus Elçioğlu (Yenişehir birinci cadde)

-Fazıl Sekizkardeş (2. cadde)

-Refai Elçioğlu

-Fehime Ecevit (1. cadde bayan kuaför 2002 terk)

-Kemal Bingöl (1. cadde)

-Ahmet Bingül (1. cadde)

-Nedim Muradoğlu (2. cadde)

-Mahmut Yaşar (2. cadde)

-Cemal Gülaydın (2.cadde 2012 Terk)

-İbrahim Erbek (Cumhuriyet Çarşısı)

-Nezir Ağcan (1. cadde)

-Abdulkadir Balli (1.cadde)

-Abdürrezzak Savgu (1.cadde)

-Selim elçioğlu (1.cadde bayan kuaförü )

-Cesur Erbek (2. cadde)

-Abdurrezzak Alatekin (1. cadde)

-Münir Özdener (1.cad Beyt Hamol Yunus)

-Mehmet Ali Erginoğlu (Beytil Ağa Sebze Hali)

-Zeki Erbek (Cumhuriyet Çarşısı)

-İhsan Kantaş (1. cadde)

-Beşir Önerge (1.cadde)

-Seracettin Sunay

-Mahmut Yücesoy (1. cadde Bağ-kur karşısı bayan kuaförü)

-İzzettin Saitoğlu

-Oktay ütülü (1. cadde)

-Doğan Gazan (Yenişehirde-Mindilkeni)

-Şevki Kırmızı (Sanayi Sitesi)

-İhsan kırmızı

-Fatma İlkay Yoldaş (Kayacan Sitesi askeri lojmanları)

-Orhan Gazan (Mindilkeni)

-Kemal Ceyhan (halk bankası karşısı-Yenişehir)

-Rasim Tatlıdede (bağ-kur karşısı Beytil Gazada)

-Engin Bulğak (Beytil Mırii)

-Hasan Olgaç (1.cadde altuntaş iş merkezi karşısı)

-Erdal Akdeniz (1. cadde bayan kuaförü)

-Nurgül Cangül (1.cadde bayan kuaförü)

-Mehmet Ceran (PTT karşısı)

-Altay Ütülü (İş Bankası yanı)

-Rıfat Kolumuzu (yeniyol)

-Aydın Açılan

-Günay Halat (Kayacan Sitesi bayan kuaförü)

-Mehmet Nur Çiftsüren (stadyum yanı Beyt Alo Perrik)

-Abdurrahim Yücesoy (1. cadde bayan kuaförü Beyt Hac Kasımefendi)

-Gültekin Kötekoğlu (2. cadde)

-Faysal kötekoğlu (Üçyol )

-Mehmet Çam

-Münir Çakırca

-Mehmet İhsan Çamurtaş (Savurkapı mahallesi)

-Hakan Akatak (Meydanbaşı/Yenişehir)

-Murat Erginoğlu

-Çetin Arpağ (Savurkapı mahallesi)

-Fatih Aşlamacı (1. birinci cadde)

-Hıdır Hürel

-Bahattin Erol (yeniyol )

-Abdullah Sekendiz (Yenişehir)

-Mustafa Sekendiz

-Mehmet Sekendiz

-Yalçın Poç (Hasan ayyar Çarşısı)

-Vedat Beşer (Yeniyol Beytil Paşavat)

-Lokman Hitay (bayan kuaförü Yenişehir)

-Deniz Hitay (bayan kuaförü Yenişehir)

-Emine Dal (bayan kuaför Yenişehir)

-Hatice Kuaför (Deriye Mahallesi)

-İbrahim Pordoğan (Yenişehir Beytil Hindi)

-Hakan Çığa (Yenişehir bayan kuaförü)

-Hakan Güloz (bayan kuaförü Yenişehir Beyt Derike)

-Sefa Paşaoğlu (bayan kuaför Yenişehir Beytil Paşavat)

-Bedii Çomaktekin (2.cad/vefat)

-Ahmet Tarcan (vefat)

-Tahir Tarcan (vefat)

-Erdal Tör (Mendilkeni-Yenişehir)

-Mehmet Can Beşenk (Beytil Paşavat-Yenişehir)

-Cemal usta (kasımtuğmaner altı)

-Nezir usta (2. Cad.sokteht )

-Veysi Alatekin Sümerbank karşısı

-A.Kadir Cicioğlu Atatürk İlkokul karşısı

-Ahmet Cicioğlu Atatürk ilkokul karşısı

-Aziz Binici (1934 doğumlu Turistik Otelde hizmet verdi)

-A.Kadir Cücü

-Suphi Çelik

-Hıdır Reşat ve oğulları

-Ahmet Bışar

-Velit Kırmızı

-Ali Cesur Kırmızı

-Rıfat Kırmızı

-Nizamettin Sarıca

-Şerif Kazak (Hasan ayyar çarşı da Şerif ilhıllek 1962/2003 tarihi arasında 40 yıl yaptı vergi kaydı 1962)

-Sabri Özsüer (1. Cad Beytil Akrok)

-Erdoğan Özsüer (1. Cad Beytil Akrok)

-A.Mecit Ağış (1945)

-Şerif berber (Hasan Ammar Çarşısı Karşısı)

-Kemal Devolsilo (Bab-ı Sur/Savurkapı Mah)

-Ali Çamurtaş (Rahmetli Bab-ı Sur/Savurkapı Mah)

-İhsan Özsüer (Beytil Akrok)

-Abdulmecit Ağış (Abde İlhılak 1. Cad Şeyh Çabuk Cami Civarı)

-Kemal Topaloğlu (Savurkapı Mah)

Bu bilgilerin derlenmesinden bize katkı sunan berberler odası başkanı sayın İbrahim Pordoğan’a, Mardinde halen berberlik yapan Murtaza Kantaş ve Gültekin Kötekoğlu’na teşekkür ederiz.

Vefat eden berber abilerimize Allah’tan rahmet, hayatta olanlara sıhhat afiyet diliyorum.

30/04/2020