USD 0,0000
EUR 0,0000
USD/EUR 0,00
ALTIN 000,00
BİST 0.000

84 Yıl Önce, 84 Yıl Son-3

26-06-2022
Eskiye ışık tutacağına inanarak başlattığımız çalışmanın bugünkü bölümünde; onlarca sene önce kentimizde oluşmuş çoklu doğumlarla ilgili üç doğum olayı haberini detaylarıyla birlikte anlatırken; insanların çoklu doğuma bakışını, çevrede yarattığı intibaları , yerel idarecilerin önemseme şeklini, konunun basına yansıma şeklini, basinin habere ulaşabilmek için kullandığı metodları, yazılı basının haber yazma dilini günümüz koşullarıyla mukayese ederek yorumlamaya çalışacak, aynı zaman tünelinde asparagas haberler üretme konusunda benzer yaşanmişları da anma gayretinde olacağım.
1931 yılına ait Cumhuriyet Gazetesinin haberine göre , Mardin'e bağlı bir köyde doğum sancıları tutan bir kadının doğumu köydeki birkaç kadının yardımıyla gerçekleşmiş, ancak saatler sonra ağrılarının devam etmesiyle götürüldüğü şehirdeki hastanede yapılan müdahele ile iki çocuk daha doğurup üçüz bebek sahibi oluyor.
BİR BATINDA ÜÇ ÇOCUK
Mardin ( Hususi )
Mardin'de Verda isminde bir kadın bir batında üç çocuk doğurdu. Bu kadincağizın vaz'ı hamli pek garip olmuştur.
Mardin muhabirimizin bildirdiğine göre Verda Hanım ilk çocuğunu köydeki evinde doğurduktan sonra sancısı kesilmemiş ve hastaneye naklolunmuştur.Hastanede Sertabip Operator Fevzi Bey tarafindan kadin muayene edilmiş ve karnında iki çocuk daha bulunduğu anlaşilmış, bu çocuklar da Sertabip tarafindan alınmiştır.
Bu üçüz çocukların hepsi de erkek olup , gerek annelerinin gerek çocukların sıhhati yerindedir.
X X X
Yıne Cumhuriyet Gazetesi1944 yılındaki bir başka üçüz doğum haberi Mardin merkezden veriyor. İki çocuk sahibi olan bir kadın bir batında üç çocuk doğurarak geçim sıkıntısı çekmekte olan kocasının yüküne bir yük daha katıyor. Bir anda 5 çocuk sahibi olan fırıncı çırağı baba nasıl geçinebilecekleri endişesi yaşarken; üçüz haberini alan Vali tüm imkanlarını kullanarak ailenin yardımına koşuyor ve Valilik bütçesinden aldırdığı 30 metre kaput bezi ve 30 metre patiskayı gönderip devletin şefkatli elini uzatmış oluyor.
MARDİN'DE BIR KADIN ÜÇÜZ DOĞURDU
Mardin (Hususi)
Şehrimizde Abdüllatif Sıdal adındaki fakir bir fırıncı çırağının eşi Zekiye, ikisi kız biri oğlan olarak bir batında üç çocuk doğurmuştur. Bu aile çok fakirdir, Kale altında yalçın kayalıklar arasında harap bir evde oturmaktadır. Bu eve girdigim vakit üçüzleri toprağa serilmiş bir yatakta yan yana yatmış vaziyette buldum. Zekiye utanarak bana şunları söyledi :
"Iki çocuğumuza bile bakamıyorduk, Allah'a şükür bunlarda gelince işimiz tamam oldu"
27 yaşında olan Zekiye 12 senelik evlidir. Üç kız bir oğlan daha doğurmuştu, bunların ikisi sağdır.
Üçüzlerin durumundan haberdar olan Vali, Vilayet hesabından 30 metre kaput bezi ve 30 metre patiska yardımında bulunmuştur.
Bu fakir aile diğer hayır müesseselerinden yardım beklemektedir.
X X X
Mardin'deki çoklu doğum haberlerinin en fazla ses getireni Savur'a bağlı bir köyden gelmiş.
Beşiz doğum iddiaları cevrede ve basın yoluyla tüm yurda yayılmış olmasına rağmen bir türlü kanıtlanmamış . Ulaşım ve iletişim imkanlarının çok zor olduğu 1944 yılındaki bu haberin doğrulanması yönünde büyük trajlı gazeteler, tüm olanaklarını kullanıp köye gönderdikleri muhabirlerin büyük çabaları bile ; beşiz doğumun olduğu ailenin haberi dogrulamalarina yetmemiş. Beşiz doğumun büyük bir eksiklik ve kusur olduğuna inanmış ailenin özellikle büyükleri, bu iddianın doğru olmadığını, kendilerini yıpratmak isteyen düşmanları tarafından yayıldığını iddia edip durmuş. Haberin aslında da görüleceği gibi ; aile büyükleri büyük bir zul olarak gördükleri beşiz doğumu "köpekler gibi doğurma" şeklinde bile tanımlamaktan geri kalmamış.
İlk önce Ulus Sesi Gazetesi muhabiri Cemil Alkan tarafından ortaya atılan haber, daha sonra Adana'da Anadolu Ajansı tarafından servis edilmiş. Dünya gündemini oluşturabilecek nitelikte olduğunu düşünen Cumhuriyet Gazetesi; önce Savur Kaymakamlığına gönderdiği bir telgrafla haberin teyidini ve açıklayıcı bilgi istemiş, konudan haberdar olmadıkları cevabı üzerine, o günlerde hiç olmamış veya çok az olmuş bir yöntemi devreye sokarak iki muhabirini özel tayyare ile Mardin'e gönderme kararı vermiş.
Bundan sonrasını muhabir Hayri Alp'in haberinden okuyalım :
BEŞIZLERİ ARIYORUZ
Mardin'in Savur kazasına bağlı bir köyde bir kadının bir batında beş erkek çocuğu doğurduğunun haberi üzerine , hadisenin bütün yurdu ve hatta bütün dünyayı alakalandiran ehemmiyeti üzerinde duranlar bir taraftan hadise hakkında mütemmim malumat ararken, diğer taraftan Çocuk Esirgeme Kurumu'nun BEŞIZLERİ himaye altına aldığı, haberin ilk duyulduğu Adana'dan beşizler için Mardin Valiliğine 1000 lira yollandığı, Kizilay'in da yardim edeceği haberi geldi.
Savur Kaymakamlığına gönderilen telgrafa doyurucu bir cevap alınmaması üzerine olayı aydınlatmak için özel tayyare ile yola çıkıldı. Gece boyunca karayolu ile yapılan yolculukla Mardin'e gelindiğinde görüştüğümüz Vali Fuat İnan , Savur'a bağlı Berivana köyünde bir kadının beşiz doğurduğu haberinin Kıllıt köyünde süryani Rahib Davut tarafından Aziz adlı bir köylüye söylendiğini belirtti.
Görüştüğümüz Rahip Davut kendisi hakkındaki söylentiyi reddetti .
Savur Kaymakamı Cemil Çalın, Jan.Komutani Üsteğmen Muharrem Arıkan ile birlikte adı geçen köye giderek yaptığımız görüşmelerde böyle bir olayın olmadığı sert ifadelerle belirtildi. Beşizlerin babası olan Rifat'in ağabeyi Nuri Ağa köyün büyüğü ve onun dışında kimsenin konuşamayacağinin anlaşılması üzerine kendisine sorulduğunda oldukça hiddetli bir ifadeyle böyle bir şeyin olmadığını, bu konunun kendilerini yıpratma amaçlı düşman oldukları amca çocukları Cemil ve Azdino tarafından yayıldığını söyledi.
Konuşabilmesi için izin istenen beşizlerin babası Rıfat ta ağabeyi gibi iddiaları reddederek karısı Perişanı gösterip " beşiz doğuracak kadın mı bu " şeklinde konuştu.
Bu olayın çok önemli olduğunu, haberin doğrulanması halinde Turkiye'nin ve hatta bazı dünya memleketlerinin köye büyük ilgi duyacağını, köyün çehresinin değişebileceği ısrarlarımıza rağmen fikirlerinde bir değişiklik olmadı.
Beşizlerden üçünün Bedevî bir göçer aileye verildiği iddialarına bile cevap alamadan köyden ayrıldık.
Anlatılanlara ve olaya yakın kişilerin konuya bakışlarını yansıtan konuşmalarına bakılarak bir değerlendirme yapılması halinde ; bana göre beşiz doğum iddiasi %80 oranında doğrudur. Haberin ilk çıkış kaynağının Ulus Sesi Gazetesi Muhabiri Cemil Alkan olması nedeniyle, asparagas haber yapma ihtimali düşünülerek doğruluk payının olmayacağı kabul edilebilir.
Böyle olunca konuyla büyük ölçüde örtüştüğü için , gazeteciligimizin ilk yıllarındaki Adnan Avuka kardeşimizin iki haberini paylaşma ihtiyacını duydum.
70'lı yıllar. Benim Günaydın, Ahmet Aşkın'in Hürriyet , rahmetli Halil Avuk'un Tercuman ve Adnan Avuka'nın Türk Haberler Ajansı muhabiri olduğumuz dönem ve kendimizi kanıtlamak için aramızda müthiş bir rekabet yaşıyoruz. Bu tatlı rekabet döneminde Kiziltepe'de bulunan Adnan ; kolunu döverbiçere kaptırmış bir gencin fotoğrafını çeker, konunun aslını astarinı öğrenmeden çektiği fotoğrafı ekleyerek " Başlık parasını protesto etmek için kolunu kesti " şeklinde bir haber yaptı. Iki gün sonra büyük ilgi gören bu asparagas haber tüm büyük gazetelerin manşetinde yer aldı. Bu büyük haberi atladığımız için bizler büyük bir kayıp yaşayarak büyük fırçalar yerken , Adnan zafer kazanmış bir kahraman edasıyla bir süre caka sattı. Tabii işin aslı anlaşılıncaya kadar...
Adnan'ın bir benzer vukuatı da dönemin Valisi rahmetli Ergün Gokdeniz ile ilgili olmuştu.
Adnan Avuka ile ikimiz Rahmetli Vali'yi bir tatil günü Vali Konağı diye bilinen ikametgahinda ziyaret etmişken ; bahçede çaylarımızı ictigimizde Sayın Vali, sohbet arasında bir gün önce bahçıvanın bahçe kapısında küçük bir akrep gördüğünü anlattı.
İki gün sonra Milliyet Gazetesinde sür manşet :
" Mardin Valisinin evini akrepler istila etti "
Haberi daha da ilginç hale sokmak için, o aralar karikatüristlik yapan rahmetli Altan Erbulak ta , Vali Gökdeniz'i elindeki sineklikle akrep peşinde koştururken karikatürize ederek haberin yanına koymuş.
O haber sonrası Sayın Vali'nin "geçmiş olsun"
telefonları uzun süre devam etmişti...
84 YIL ÖNCE 84 YIL SONRA adını verdiğimiz zaman tünelindeki bu yolculugumuzda ara yıllar da yer bulacak zaman zaman...