Hıdırellez, Anadolu ve Balkanlar'da, Orta Asya ve Orta Doğu'da kışın bitiminin kutlandığı bayramlardan biri olmakla birlikte, Hıdır ve İlyas’ın ölümsüzlük suyunu arayışlarının bir öyküsü, baharın gelişi olarak bilinir.
Halk arasında farklı efsaneler anlatır, Hıdırellez ile ilgili. rivayete göre, İskender-i Zülkarneyn, "Karanlıklar Ülkesi"nde bulunan hayat suyunu işitip aramaya karar verir. Hızır diye anılan halazadesi Elyesa'nın refakatinde ordusu ile yola çıkar. Yolda fırtına yüzünden ordudan ayrı düşerler. Karanlıklar ülkesine gelince Zülkarneyn sağa, Hızır sola giderek yollarını tayine çalışırlar. Günlerce yol aldıktan sonra, Hızır ilâhî bir ses duyar ve bir nur görür. Orada âb-ı hayâtı, yani ölümsüzlük suyunu bulur. Bu sudan içer ve yıkanır. Böylece hem sonsuz bir hayata kavuşur ve hem de fevkalâde güçler kazanır. Sonra Zülkarneyn'le karşılaşır. O da, âb-ı hayâtı ararsa da bulamaz ve bir müddet sonra vefat eder. Halk edebiyatındaki İskendernâmeler bu mevzuya dair tafsilatlara rastlamak mümkün.
Bir başka halk efsanesi ise; Hızır ile İlyas adında iki aziz zâtın, âb-ı hayat içerek ölümsüzlük kazandığına inanılır. İlki karadakilerin, ikincisi denizdekilerin kurtarıcısıdır. Zaman zaman ehil kimselere gözükürler. İnsanlar bu iki zâtı görmeyi büyük bir lütuf sayar. Mayıs'ın 6'sında buluşup, mantar közleyip yerler.
Mardin’deki öykü ise başkadır. Mardin Kalesi üzerinde Hz. Hızır’ın manevi bir türbesi bulunur. Rivayete göre bir süvarinin eşya yüklü atı kaleden düşer. O anda, atın yükünü adak olarak adar, at kurtulur, yükünü yardıma muhtaçlara dağıtır.
Hıdırellez Mardin’liler Kalenin arkasında piknik yapar, sazlı sözlü eğlenir, baharın gelişini kutlar, adaklar adar, dilekler tutardı.
Bir başka rivayete göre ise, Hızır ve İlyas’ını buluştuğu gün olan Hıdırellez 7 Mayıs günü, bir gül ağacının altında dilek tutanın, dileği kabul olurmuş.
Sevgini hakim olduğu, inanış, öykü ve efsanelerin insanları kaynaştırıp buluşturduğu gün ve etkin ve bayramları önemsemek gerek.
Editor : Mehmet ÇELİK
