Cumhuriyet dönemi öncesi basın.
Mardin basın tarihinde de ilk matbaası ile, ilk gazetesi, ilk dergisi ile yer alıyor. Bölgeye 1845 yılında Süryani Kadim Patriği 2. Yakup tarafından getirilen küçük matbaa makinesi bir ilktir, bu matbaa Mardin'in basın tarihinin başlatır. İkinci matbaa 1872 yılında Deyrulzafaran Manastırı Patriği 4. Petrus tarafından İngiltere'den satın alınır ancak iki yıl sonra manastıra getirilir. O sırada Deyrulzafaran Süryani kilisesi dini eğitim vermektedir. Matbaa 1882 yılında özel bir binaya taşınır. Burada Osmanlıca, Süryanice, Türkçe kitaplar basılır. Matbaa 1969 yılına kadar faaliyetine devam eder. Hikmet dergisi bu matbaada basılan, bölgede ilk çıkarılan dergi olarak biliniyor. Ağustos 1913 ile 1914 Haziran ayı arasında yayın hayatını sürdürmüş. Matbaa 1.Dünya savaşı öncesi yayınına son verir. İngiltere'den satın alınan bu matbaa bugün Deyrulzafaran kilisesinde sergilenmektedir, bir kısmı da sonradan taşındığı Kırklar kilisesinde sergilenmeye devam ediyor.
Cumhuriyet döneminde basın
Cumhuriyetin ilanından sonra Anadolu'nun birçok vilayetinde olduğu gibi Mardin'de de vilayet matbaası kurulur. İlk matbaanın 1927 yılında Mardin'de resmi olarak kurulması ile "Mardin vilayet gazetesi" adı ile ilk gazete yayınlanır. Haftalık olan bu gazete perşembe günleri çıkmaktadır, 1930 yılına kadar çıkan bu gazete başarılı olamayınca başına Mehmet Siret Bayar getirilmiştir. Başarılı olamayan vilayet matbaalarının özelleştirilmesi kararı ile gazete1933 yılında Mehmet Siret Bayar tarafından satın alınır ve yayın hayatına “Ulus Sesi” adıyla devam eder. 1936 ile 1970 arasında her gün günlük gazete olarak varlığını sürdürür. Yayın hayatı en uzun Mardin gazetesi olarak da tarihe geçer.
Ulus sesi Cumhuriyet döneminde kurulan ilk gazetelerden biridir. Mustafa Kemal Atatürk'ün gazeteye bir adet baskı makinesi ile baskı malzemeleri yardımında bulunması minnet ile anılmaktadır. Tüm yardımlara rağmen ekonomik zorluklar sonucunda 30 yıl sonra yayın hayatına son verilir, devredilir. Ulus sesi gazetesinin halkı aydınlatma, toplumsal bilinç oluşturma gibi bir misyonu vardır. Gazete yayınlandığı sürece bir sayfası 6 Okla Mardin Halkevi başlığı altında Halkevine ayrılarak bu sayfada "devrim" yazıları yazılmıştır. Haftada 6 gün çıkan gazete 1936 yılından itibaren günlük olarak çıkarılmaya başlamıştır. Araştırmalarım sırasında Cumhuriyet Halk Partisi görüşleri doğrultusunda yayın yaptığı söylentileri ile asıl amacının Suriye'de yapılan olumsuz propaganda ile mücadele etmek olduğu söylentilerine rastladım. Bugün Facebook'ta Mardin Nostalji sayfasında Ulus Sesi gazetesinin fotoğraflarına ve alıntılarına rastlıyoruz.
Yerel basın bölgeden haber verdiği için, aynı zamanda halkın sesi, temsilcisi olduğu için önemlidir. Bugün Mardin'de sayısı ona yakın internet gazetesi çıkmaktadır. Artık haber bir tık uzağımızda. Gazeteciliğin temel özelliği olan aydınlatma, olay yakalama, haber yakalama, asparagas haber gibi gazetecilik efsaneleri bitmiş görünüyor. Hatta görüştüğüm, ismini vermeyeceğim usta bir gazeteci artık basın hayatının değiştiğini yapılanın bir göz yumma ve onaylama gazeteciliği olduğunu, bir bakıma merdiven altı gazetecilik şeklinde yorumluyor.
Artık habere ulaşmak internetten dolayı kolaylaşmıştır, görsel medya basın yayın hayatını ve etiğini değiştirmiştir. Herkes kendi haberini yapar hale gelmiştir. Gazetelerin temel misyonları tarihe karışmıştır. Ancak "Ulus Sesi" de "Hikmet" de Mardin basın tarihinde övünçle bahsedilen ilkler olarak yer alacaktır.
