Son dönemlerde popüler hale gelen gaslighting, bir kişinin başkasını, kendi akıl sağlığına ve gerçeklik algısına güvenmemesi için manipüle etmesidir. Örneğin, biri sürekli size yaşadığınız olayları ya da hissettiğiniz duyguları yanlış hatırladığınızı söylerse, bir süre sonra kendi hafızanıza ve hislerinize güvenemez hale gelirsiniz. Gaslighting teriminin ortaya çıkış şeklide fazlasıyla manidar.
Bu terim, 1938 yılında Patrick Hamilton'un yazdığı “Gas Light” adlı oyundan gelmektedir. Oyunda bir adam, eşini deliliğe sürüklemek amacıyla evdeki gaz lambalarının ışığını kısarken bunun olmadığını iddia eder ve eşini delirdiğine ikna etmeye dayalı bir psikolojik manipülasyon oyunu oynar . Gaslighting’in amacı, mağdurun kendi zihinsel sağlığını sorgulamasını sağlamaktır.
Manipülatör, sık sık mağdurun hislerini küçümser, yaşadığı olayları inkar eder ve onları aşırı tepkili olmakla suçlar. Bu davranışlar, mağdurun gerçeklikle bağını koparır ve manipülatöre olan bağımlılığını artırır. Bu manipülasyon türü, yalnızca romantik ilişkilerde değil, iş yerlerinde, aile ilişkilerinde ve arkadaşlık bağlarında da görülmektedir. Mağdurun kendi duygu, düşünce ve anılarına olan güvenini sarsarak kişinin özsaygısını ve benlik algısını zedeler. Gaslighting’in belirtileri arasında sürekli özür dileme, yetersizlik hissi, özgüven eksikliği ve karar vermekte zorlanma sayılabilir. Mağdur, zamanla kendini izole olmuş ve güçsüz hissedebilir.
Gaslighting ile başa çıkmanın en etkili yollarından biri, durumu fark etmek ve adlandırmaktır. Güvenilir bir destek ağı oluşturmak, bir terapistten yardım almak ve kendi sınırlarını belirlemek önemlidir. Manipülatör ile yüzleşmek, gaslighting’in etkilerini azaltmada kritik bir adımdır.
Bu psikolojik oyun, farkındalık ve bilinçle üstesinden gelinebilir. Kendini ve gerçeklik algısını korumak için gaslighting’e karşı duyarlı ve kararlı olmak gerekir.
