Yakın zamanda İlçelerin gelişmişlik düzeyinin hesaplandığı Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmaları (SEGE) açıklandı. Geçmişte Devlet Planlama Teşkilatı ve Kalkınma Bakanlığı, günümüzde ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hesaplanan SEGE; politika, strateji ve kamu uygulamalarına girdi sağlamak amacıyla illerin ve ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişliklerini nesnel olarak ölçen ve karşılaştıran analiz çalışmasıdır. Çalışmada, sosyo-ekonomik gelişmişliği ölçen değişkenler kullanılarak illerin ve ilçelerin gelişmişlik düzeyleri istatistiksel tekniklerle analiz edilmekte ve söz konusu birimlerin gelişmişlik sıralaması ortaya konmaktadır.
Gelişmişlik endekslerine, ekonomik gelişmişliği ölçen endekslerden evirilerek eğitim, sağlık, sosyal refah gibi yeni değişken başlıklar eklenmiştir. Ekonomik gelişmişlik düzeyi kişi başına düşen Gayrisafi Yurt İçi Hasılanın (GSYH) hesaplanması ile ölçülebilmektedir. TÜİK verilerine göre 2020 yılında Türkiye’de Kişi Başına GSYH yıllık 60.525 TL (cari dolar kuru ile 4.133 ABD Doları) iken Mardin’de Kişi Başına GSYH 35.478 TL (cari dolar kuru ile 2.422 ABD Doları) olarak gerçekleşmiştir. Mardin; ekonomik gelişmişlik endeksine göre Türkiye ortalamasının neredeyse yarısı seviye ile tüm iller arasında 68. sırada yer almaktadır. Bu veri Dünya ölçeğinde Papau Yeni Gine ve Kongo arasında bir yerde yer almaktadır. Mardin için hesaplanan GSYH için sadece yerel nüfus hesaplamalara katılmıştır. Nüfusunun yaklaşık %10’u mülteci olan Mardin’de ekonomik hayata entegre bu kesimin de hesaplamalara katılması durumunda, ekonomik gelişmişlik seviyemizin daha da kötü olduğu ortaya çıkacaktır.
Ekonomik gelişmişlikte bu seviyede iken, sosyo-ekonomik Gelişmişlik Endeksi’nde ne durumdayız? Bugüne kadar İl SEGE çalışmaları 1969, 1972, 1980, 1985, 1991, 1996, 2003, 2011, 2017 yıllarında İlçe SEGE çalışmaları 1966, 1981, 1985, 1996, 2004, 2017, 2022 yıllarında hesaplanmıştır.
Mardin ilinin ve ilçelerinin SEGE sıralamaları yıllara göre aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir.
İL |
1969 |
1972 |
1980 |
1985 |
1991 |
1996 |
2003 |
2011 |
2017 |
MARDİN |
58 |
62 |
48 |
57 |
64 |
66 |
72 |
74 |
74 |
|
İl Sayısı:67 |
İl Sayısı: 67 |
İl Sayısı:67 |
İl Sayısı: 67 |
İl Sayısı:73 |
İl Sayısı:76 |
İl Sayısı: 81 |
İl Sayısı:81 |
İl Sayısı:81 |